Beskid Niski: mapa miejsc, w których dobrze zjesz

Ten region to dzikie góry i rozrzucone w nich wsie. Trudno tu o restauracje. Ta, która jest karmi znakomicie, jednak najczęściej jada się tu w gościnnych pensjonatach, a czasami także w lesie lub na łące. Oto mapa miejsc w Beskidzie Niskim, których nie możesz pominąć w porze obiadowej.

Pisaliśmy już o nich w kontekście noclegów i agroturystyki w Beskidzie Niskim – teraz czas na kuchnię.

1/5 Wysowa Zdrój: Stary Dom Zdrojowy

Stary Dom Zdrojowy w Wysowej Zdroju to nie tylko pensjonat, ale i restauracja z kawiarnią. Szefują jej Barbara Miernik, dawniej nauczycielka i jej córka, Katarzyna Miernik-Pietruszewska, z wykształcenia dziennikarka. Wnętrze przypomina trochę mieszkanie babci. Zabytkowe meble i żyrandole, miękkie fotele, koronkowe zasłonki, obrazy i stare fotografie. A w menu dania kuchni polskiej i regionalnej. Bogate, ale podane z krakowską elegancją i w nowoczesnej formie.

W sezonie gospodynie kupują jak najwięcej składników u lokalnych producentów: sery owcze i jagnięcinę, wiejskie twarogi i śmietanę, jajka, króliki, kury, kaczki, koguty… Jesienią skupują grzyby zbierane przez dzieci i młodzież. Rydze mrożą, marynują i kiszą według lokalnego przepisu. Na kiszonych rydzach gotują, jako jedyne w Polsce, żur. Same robią też makarony a nawet suszone warzywa, których używają zamiast wegety.

Dzień można zacząć od chałki z masłem i domową konfiturą albo twarogu z trybulą i włoskimi orzechami. Wśród przystawek jest tatar ze śledzia, i podpłomyki z buncem, a na drugie danie cepeliny z owczą bryndzą i miętą czy makaron z czosnkiem niedźwiedzim. I wiele innych pysznych dań. Mięsnych, rybnych, jarskich, wegetariańskich.

Oszałamiająca karta deserów jest w całości dziełem Katarzyny, która od kilku lata eksperymentuje i uczy się od najlepszych polskich cukierników. Słodkości przygotowuje z naturalnych i najwyższej jakości masła, śmietanki, jajek, owoców, orzechów, miodu, czekolady, ziół i kwiatów. Tworzy z nich takie pyszności jak pascha pod białą czekoladą, czy piernik na wysowskim miodzie.

Oczkiem w głowie gospodyń jest kuchnia regionalna. Odkąd przeprowadziły się w Beskid Niski wyszukują przepisy na lokalne dania. Dlatego poza regularnymi daniami można zamówić jedno z dwóch menu degustacyjnych. „Smaki galicyjskich sztetli” prezentują powszechną kiedyś w tych okolicach kuchnię żydowską. „Rydzowe variete (okolica obfituje w te smaczne grzyby) składa się z pasty rydzowej, domowego chleba na zakwasie, żuru na kiszonych rydzach, rydzy smażonych na gęsinie, barchanowych klusek z rydzami i musu czekoladowego z tarniną. Od 2008 r. Rodzina Mierników organizuje na jesieni „Święto rydza”, podczas którego, poza grzybobraniem i jedzeniem dań z rydzów jest cała masa innych atrakcji (www.swietorydza.pl).

A od dwóch lat Restauracja Stary Dom Zdrojowy jest członkiem Kulinarnego Dziedzictwa Małopolski, szlaku, który pozwala poznać smaki Galicji. Wszystkie potrawy i desery wpisane na tę listę są przygotowane z produktów pochodzących z województwa małopolskiego, wg starych rodzinnych przepisów, przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Katarzyna wraz ze znajomymi z Towarzystwa z Beskidu Niskiego organizuje też dwa razy do roku Dzikie Stoły (www.dzikiestoly.pl), czyli jednodniową restaurację pod gołym niebem (najbliższa edycja prawdopodobnie w sierpniu). Na głodomorów czekają nakryte stoły w cieniu starej cerkiewki w Bielicznej, wśród pastwisk Regietowa Wyżnego, czy przy zdziczałych sadach na Odernem.

Na stołach królują kozia bryndza, owczy bundz, wędzone kiełbasy, warzywa z przydomowych ogródków, marynowane i kiszone grzyby, chleb na zakwasie, podpłomyki, owsiany żur, bigos, doprawione świeżymi ziołami mięso i warzywa – przykryte darnią i upieczone w ziemnym dole. Do picia lemoniada z kwiatów czarnego bzu, źródlana woda z miodem spadziowym, kompot doprawiony korzeniami i grybowskie piwo chłodzone w strumieniu … Na trawie koce, obok ognisko, muzykanci z sąsiedniej wsi i wspólne śpiewy. Najbliższa edycja 8 września.

2/5 Krzywa, Chyża Hani

Anna Dobrowolska, Łemkini z krwi i kości zaprasza do swojej chyży. „Chyża Hani” jest nowa, ale zbudowana została na podstawie planów oryginalnego łemkowskiego domu. A Anna Dobrowolska od lat kolekcjonuje łemkowskie przepisy kulinarne, które zbiera wśród okolicznych mieszkańców.
 

Obydwie potrawy są jarskie, kraszone olejem, ale mogą być na bogato – z dodatkiem wędzonego boczku (w przypadku kiszeniaków wysmażony boczek dodaje się do farszu) lub wywaru mięsnego w przypadku leweszu.

Popularna jest też kisełycia – żurek z mąki owsianej; tradycyjna potrawa wigilijna teraz często podawana przez cały rok z całymi gotowanymi ziemniakami. A także hałuszki, kluski z kapustą kiszoną lub młodą kapustą, posypane bryndzą lub białym wiejskim serem polane skwarkami ze słoniny lub boczku. Oczywiście nie może zabraknąć kiszonych rydzów, które posypane krążkami cebuli podawane są do świeżo ugotowanych ziemniaków. Do przygotowywania tych potraw Anna używa warzyw z ogrodu, leśnych grzybów, owoców, ziół, mleka, masła, jajek, a czasami też mięsa (przeważnie baraniny) z własnego gospodarstwa.

Poza kuchnią łemkowską na stole są domowe przetwory z owoców, warzyw i grzybów, miejscowe sery, miody oraz chleb, dania kuchni kresowej i żydowskiej.

3/5 Wisłok Wielki, Chata nad Wisłokiem

W oryginalnej pięknie wyremontowanej i urządzonej w eklektycznym stylu łemkowskiej chyży Monika i Piotr podają pyszne domowe jedzenie. Sami robią sery krowie (żółte, białe, korycińskie, parmezany) makarony i wędliny. Mają też miód z własnej pasieki, której dogląda Piotr. I miód z mniszka lekarskiego, który gotuje Monika. Ona też uczy się gotować dawne potrawy. Oboje planują wybudować piec chlebowy z wędzarnią.

4/5 Nowica, Nowica21

Leszek i Alina Woronowiczowie zapraszają do położonej w głębokiej dolinie Nowicy. W ich łemkowskiej chyży z 1914 r. jest wiele starych mebli, pięknych tkanin, obrazów i dywanów. Gospodarze gotują i to tak, że trudno wyjść z jadalni. Dania jarskie, mięsne, rybne, wegetariańskie. Zależy co im w duszy gra. Jedzenie podawane jest przy wspólnym stole, przy którym jedzą też gospodarze.

5/5 Ropki, Swystowy Sad

Łemkinią jest też Grażyna ze Swystowego Sadu. Gospodyni łączy tradycyjną kuchnię z podejściem new age jako, że wszystkie podawane tu dania są wegetariańskie lub wegańskie i gotowane na kuchni opalanej drewnem. Są pierogi, tarty warzywne, kotlety z kasz, zup. Do obiadu zawsze kompot, po obiedzie słodkie wypieki. Na stole znajdziecie też sery kozie, krowie lub owcze z okolicznych gospodarstw, własne dżemy, miód z pobliskiej pasieki. Specjalnością Grażyny jest żur na owsianym zakwasie z czosnkiem i cebulą, który jadała w dzieciństwie.

Smacznego!