Mieszkania wielkich pisarzy w Warszawie, które można odwiedzić

Warszawa jest miastem literatury, w którym mieszkało i tworzyło wielu wybitnych pisarzy. Choć niektóre mieszkania pozostają w rękach prywatnych, część z nich została udostępniona do zwiedzania jako miejsca pamięci, muzea i przestrzenie artystyczne. Niektóre z tych miejsc można odwiedzać regularnie, inne otwierają swoje drzwi jedynie w wybrane dni lub podczas specjalnych wydarzeń kulturalnych, takich jak Festiwal Otwarte Mieszkania czy Noc Muzeów. 

Mieszkanie Marii Dąbrowskiej przy ul. Polnej 40 (obecnie Progi 1 m. 13)

To jedno z nielicznych w pełni zachowanych mieszkań pisarki, udostępnione jako muzeum literackie. Maria Dąbrowska mieszkała tu od 1917 roku do 1954, a miejsce to było świadkiem powstawania jej największego dzieła – „Nocy i dni”. Wnętrze zachowało autentyczny układ pomieszczeń i meble, dzięki czemu można poczuć atmosferę życia codziennego pisarki. Gabinet, w którym pisała, wypełniają książki, rękopisy i osobiste przedmioty. W muzeum znajdują się również pamiątki po jej wieloletnim towarzyszu życia Stanisławie Stempowskim.

Mieszkanie jest otwarte dla zwiedzających od wtorku do piątku, bilety kosztują 15 zł, a w środy wstęp jest bezpłatny. Kamienica, w której znajduje się muzeum, przetrwała II wojnę światową, zachowując swój przedwojenny urok. Podobno w tym mieszkaniu Dąbrowska organizowała liczne spotkania literackie, a na jej salonach bywali m.in. Jarosław Iwaszkiewicz i Antoni Słonimski. Sama autorka była znana z ciętego języka i ostrych opinii na temat współczesnej jej literatury.

Muzeum znajduje się pod opieką Muzeum Literatury i zostało otwarte w 1984 roku staraniem przyjaciół i sąsiadów pisarki. Dzięki temu wnętrze zachowało autentyczny charakter, a w zbiorach muzeum znajdują się oryginalne meble, rękopisy oraz bogata biblioteka pisarki. Zwiedzanie indywidualne nie wymaga wcześniejszej rezerwacji, natomiast grupy zorganizowane powinny zgłosić swoją wizytę wcześniej.

Mieszkanie Władysława Broniewskiego przy ul. Jarosława Dąbrowskiego 51

Broniewski spędził w tym domu ostatnie lata życia, a dziś można tu zobaczyć oryginalne wnętrza z czasów poety. Mieszkanie składa się z kilku pomieszczeń wypełnionych książkami, maszyną do pisania i rękopisami. Na szczególną uwagę zasługuje gabinet, w którym poeta pracował i w którym do dziś stoi jego biurko. Willa była także miejscem spotkań literackich, odwiedzaną przez ówczesną elitę kulturalną.

Muzeum jest częścią Muzeum Literatury i można je odwiedzać w wyznaczonych godzinach. Wstęp jest bezpłatny, ale z uwagi na remont warto wcześniej sprawdzić dostępność.

Jak wynika z relacji, poeta miał zwyczaj czytania swoich utworów na głos, testując ich rytm i melodyjność. Znajomi wspominali, że często stał w oknie z kieliszkiem wina, patrząc na otaczające go miasto, w którym odnajdywał inspirację do swoich wierszy.

Dom Broniewskiego został przekazany poecie przez władze PRL w latach 50., a po jego śmierci w 1962 roku stał się miejscem pamięci. W zbiorach muzeum można znaleźć unikatowe nagrania głosu Broniewskiego recytującego własne utwory. Zwiedzający mogą również zobaczyć pianino jego żony i przedmioty codziennego użytku, które odzwierciedlają życie poety. Obecnie muzeum zostało otwarte ponownie 1 kwietnia 2025 roku, bo przechodziło modernizację. 

Mieszkanie Andrzeja Struga przy Alejach Niepodległości 210 m.10A

Mieszkanie Struga to kameralne muzeum znajdujące się w oryginalnej kamienicy, gdzie pisarz mieszkał w latach 1927–1937. Odtworzono tu klimat warszawskiego mieszkania inteligenckiego z lat 30., a wnętrza wypełniają rękopisy, fotografie, dokumenty i osobiste przedmioty autora. Strug był nie tylko pisarzem, ale także działaczem społecznym, żołnierzem Legionów i senatorem, co odzwierciedla bogata kolekcja eksponatów związanych z jego działalnością.

Ciekawostką jest fakt, że Strug był znany ze swojego patriotyzmu i często gościł w swoim mieszkaniu postacie związane z polską polityką i kulturą. Mówi się, że jego salon był świadkiem burzliwych debat o przyszłość niepodległej Polski.

Muzeum Struga powstało w 1981 roku i od tego czasu pełni rolę miejsca pamięci. W mieszaniu zachowano oryginalne meble oraz bogaty zbiór rękopisów i osobistych pamiątek pisarza. Budynek, w którym się znajduje, należy do zespołu przedwojennych kamienic spółdzielni mieszkaniowej „Ognisko”, a na jego fasadzie znajduje się tablica upamiętniająca Struga. Warto pamiętać, że muzeum bywa okresowo zamykane na prace konserwatorskie, dlatego warto sprawdzić aktualne informacje przed wizytą. Muzeum jest czynne we wtorki i czwartki, a bilety kosztują 15 zł.

Mieszkanie Mirona Białoszewskiego przy ul. Poznańskiej 37

Białoszewski mieszkał tu w latach 1945–1958 i właśnie tu stworzył swoje pierwsze utwory po wojnie. Mieszkanie zachowało się niemal w oryginalnym stanie, a szczególną atrakcją jest piec kaflowy, który poeta opisał w swoich tekstach. Nie jest to formalne muzeum, ale wnętrze, dzięki staraniom varsavianistów, znajduje się pod opieką konserwatorską.

Miejsce udostępniane jest zwiedzającym przy specjalnych okazjach, takich jak Festiwal Otwarte Mieszkania. Wówczas można zajrzeć do wnętrza kamienicy i zobaczyć przestrzeń, w której funkcjonował „Teatr Osobny”. Rejestracja odbywa się online, a wejścia są limitowane. Mieszkanie zostało wpisane do gminnej ewidencji zabytków jako „w pełni zachowane mieszkanie artysty”.

Dom Kereta przy ul. Chłodna 22 / Żelazna 74

To mieskanie symboliczne, artystyczna instalacja i najwęższy dom świata. Jest umieszczone w szczelinie między dwiema kamienicami. Dom Kereta został zaprojektowany przez Jakuba Szczęsnego jako symboliczne połączenie historii Warszawy: przedwojennej i powojennej. Nazwany na cześć izraelskiego pisarza Etgara Kereta, który był jego pierwszym rezydentem.

Mimo mikroskopijnych rozmiarów (72 cm w najwęższym miejscu), dom zawiera wszystkie niezbędne funkcje: miejsce do pracy, łazienkę, sypialnię. Zwiedzanie możliwe jest kilka razy do roku podczas dni otwartych organizowanych przez Fundację Polskiej Sztuki Nowoczesnej. Wejście tylko po wcześniejszej rejestracji. Dom stał się ikoną współczesnej Warszawy i gości artystów z całego świata. 

Mieszkanie Zbigniewa Herberta przy ul. Promenady 21

Nie wszystkie mieszkania wybitnych pisarzy są dostępne do zwiedzania, ale warto znać ich lokalizacje, ponieważ stanowią ważne punkty na literackiej mapie Warszawy. Jednym z nich jest mieszkanie Zbigniewa Herberta przy Promenady 21, w którym mieszkał przez wiele lat. Choć nie jest to miejsce otwarte dla zwiedzających, warto je zobaczyć, ponieważ poeta często wspominał o tej okolicy w swoich tekstach. W pobliżu można przejść się trasą jego codziennych spacerów. W jego mieszkaniu znajdowała się rozległa biblioteka, a sam Herbert spędzał długie godziny na pracy twórczej przy biurku, skąd miał widok na spokojne otoczenie Saskiej Kępy.

Mieszkanie Leopolda Tyrmanda przy ul. Koszykowej 10

Tyrmand mieszkał tu w latach 50., tworząc „Złego” i inne dzieła inspirowane powojenną Warszawą. Kamienica zachowała swój dawny klimat, a spacerując w pobliżu, można odnaleźć miejsca, które opisywał w swoich książkach, bo samo mieszkanie nie jest dostępne dla zwiedzjących. To tutaj pisarz przyjmował gości i prowadził długie dyskusje o literaturze i muzyce jazzowej, której był wielkim miłośnikiem. W czasach, gdy kultura niezależna była tłumiona, jego mieszkanie było oazą wolnej myśli i artystycznej swobody.

Mieszkanie Tadeusza Konwickiego przy ul. Górnośląskiej 16

Konwicki mieszkał tu przez kilkadziesiąt lat i to właśnie w tym mieszkaniu powstało wiele jego najważniejszych książek. Mówi się, że pisarz miał zwyczaj obserwować Warszawę z okna i wplatać swoje obserwacje do powieści. Wnętrze jego mieszkania było skromne, pełne książek i notatek, a wśród przedmiotów można było znaleźć wiele pamiątek z jego współpracy z Andrzejem Wajdą i innymi twórcami filmowymi. Sąsiedzi wspominali, że Konwicki często widywany był na spacerach wzdłuż Wisły, gdzie przemyśliwał kolejne scenariusze i fabuły powieści.Niestety, to mieszkanie jest także niedostępne dla zwiedzającyh.