„Ch-ch-ch-ch-changes” w Gdańsku. Wystawa, która stawia pytania

„Changes. Prace z kolekcji British Council” to wystawa, która nie daje się łatwo zaszufladkować. Otwarta w kwietniu w gdańskim Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA, stanowi część międzynarodowego projektu UK/Poland Season 2025, programu, który ma na celu zbliżenie Polaków i Brytyjczyków poprzez sztukę. I to nie sztukę „ładną” ani „łatwą”, ale taką, która każe się zatrzymać, zadać pytanie, czasem nawet poczuć dyskomfort. Wystawa opowiada o przemianach osobistych, społecznych i kulturowych, przez pryzmat twórczości artystek i artystów związanych z Wielką Brytanią.

Prace prezentowane w ŁAŹNI pochodzą z renomowanej Kolekcji British Council, a wiele z nich staje się punktem wyjścia do rozmowy o tym, czym jest dziś tożsamość, jak radzimy sobie z lękiem przed przyszłością i jak sztuka potrafi uchwycić momenty przejścia.

Gdańsk i Plymouth, czyli dwa brzegi tej samej rozmowy

Wystawa w Gdańsku jest lustrzanym odbiciem projektu, który będzie również prezentowany w Plymouth. Obie prezentacje łączy wspólna idea, ale różni perspektywa. Gdańska odsłona skupia się na tym, co tu i teraz, na współczesnych przemianach społecznych, politycznych i kulturowych w Polsce. Jej siostrzana wersja na Wyspach koncentruje się z kolei na historii transformacji ustrojowej, widzianej oczami brytyjskich kuratorów i artystów. To ciekawa gra spojrzeń: z jednej strony obraz społeczeństwa, które dopiero uczy się żyć w zmiennym świecie, z drugiej analiza długofalowych skutków przeobrażeń i ich odbicia w zachodniej kulturze.

Damien Hirst (ur. 1965) jest jednym z ojców sukcesu młodej fali sztuki brytyjskiej na świecie. Fot. Paweł Jóźwiak, Laznia Centre for Contemporary Art

Artyści, którzy mówią głośno i bez kompromisów

Na wystawie można zobaczyć dzieła twórców, których nazwiska od lat przewijają się w najważniejszych galeriach i muzeach świata. Damien Hirst, znany z prowokacyjnych instalacji i obsesji na punkcie śmierci, wciąż wzbudza emocje. Goshka Macuga, artystka polskiego pochodzenia pracująca w Londynie, łączy sztukę z badaniami historycznymi i narracją polityczną. Grayson Perry, performer i ceramik, w sposób bezkompromisowy rozkłada na czynniki pierwsze brytyjską klasowość, stereotypy płciowe i kwestie tożsamości.

Na liście twórców znajdują się także Mona Hatoum, której prace wynikają z doświadczenia uchodźczyni, Rachel Whiteread, dokumentująca przestrzenie nieobecności, czy John Akomfrah, mistrz audiowizualnego kolażu społeczno-historycznego. Każdy z nich wnosi do wystawy inny ton, inne medium, ale łączy ich jedno: niepokój. Ten sam, który towarzyszy dziś wielu z nas.

David Bowie jako punkt odniesienia

Tytuł wystawy został zaczerpnięty z utworu Davida Bowiego „Changes”. To nie przypadek. Refren piosenki „turn and face the strange” („zwróć się ku nieznanemu”) staje się klamrą spinającą kuratorską narrację. Wystawa nie daje pocieszenia. Stawia pytania. O to, jak reagujemy na kryzysy: od wojen po zmiany klimatyczne. Jak zachowujemy się, gdy upadają znane schematy. Czy potrafimy przekształcić niepokój w siłę twórczą.

Ekspozycja nie moralizuje, nie podpowiada rozwiązań. Raczej prowokuje, by każdy sam znalazł własną odpowiedź. Albo przynajmniej zadał sobie trud zastanowienia się, gdzie jest dziś – jako obywatel, jako człowiek, jako istota współzależna od świata.

Sztuka w przestrzeni z historią

Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA nie jest przypadkowym miejscem dla tej wystawy. Mieści się w dawnej łaźni miejskiej na Dolnym Mieście w Gdańsku, dzielnicy, która jeszcze dekadę temu była uważana za zapomniany zaułek, a dziś staje się jednym z ciekawszych punktów na kulturalnej mapie miasta. To przestrzeń z duszą, gdzie historia przenika się z nowoczesnością, a sztuka jest traktowana jako narzędzie zmiany.

Wizyta w ŁAŹNI to nie tylko obcowanie ze sztuką, ale też z samym miastem, jego rytmem, jego kontrastami, jego codzienną opowieścią. Wystawa „Changes” doskonale wpisuje się w ten kontekst, podkreślając, że przemiana nie zawsze jest łatwa, ale często niezbędna.

Wielowarstwowa, trójekranowa instalacja z 2012 roku, wyreżyserowana przez Johna Akomfraha, będzie towarzyszyć wystawie w Gdańsku. Fot. materiały prasowe

UK/Poland Season 2025 

„Changes” to część znacznie większego projektu. UK/Poland Season 2025 to inicjatywa, której celem jest budowanie dialogu poprzez kulturę. Obejmuje ponad sto wydarzeń w czterdziestu miastach Polski, Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. To wystawy, koncerty, pokazy filmowe, warsztaty i spotkania – wszystkie podporządkowane jednemu celowi: pokazaniu, że różnice nie muszą dzielić, lecz mogą inspirować.

W Polsce odbywają się m.in. wystawy poświęcone emigracji i tożsamości w Bradford, eksperymentalne projekty z użyciem sztucznej inteligencji, wspólne przedsięwzięcia muzyczne łączące artystów z Irlandii Północnej i Trójmiasta, a także przeglądy współczesnej fotografii i designu. To wielogłosowa opowieść o świecie, w którym jedyną stałą jest zmiana.

Praktyczne informacje dla odwiedzających

Wystawę „Changes. Prace z kolekcji British Council” można oglądać w Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA w Gdańsku przy ul. Jaskółczej 1. Ekspozycja będzie dostępna dla publiczności od 25 kwietnia 2025 roku. CSW ŁAŹNIA znajduje się w Dolnym Mieście, niedaleko centrum. Łatwo tu dojść pieszo z Głównego Miasta, dojechać rowerem lub tramwajem, wysiadając na przystanku „Łąkowa”.

Instytucja udostępnia wystawę w dogodnych godzinach . Aktualne informacje na temat biletów, godzin otwarcia i wydarzeń towarzyszących (takich jak oprowadzania kuratorskie, spotkania czy warsztaty) dostępne są na stronie internetowej www.laznia.pl. Warto zaplanować sobie dłuższą wizytę. Na miejscu działa kameralna kawiarnia, są ławki na zewnątrz, a sam budynek i jego otoczenie sprzyjają spacerom i refleksji.